معرفی بتن آماده - کاربردها، معایب و مزایا

گاهی در پروژه های عمرانی، بر اساس زمان بندی پروژه و شرایط محیط اجرای آن، لازم است تا به جای استفاده از نمونه های بتن دستی، از انواع بتن آماده استفاده شود. این بتن، در محیط های کارخانه ای یا بچینگ تولید شده و با استفاده از میکسر یا کامیون به محیط مورد نظر برای بتن ریزی فرستاده می شود. این نوع بتن، از لحاظ کیفیت و نوع عملکرد ارائه شده، از بتن های دستی مقاوم تر است. در این مقاله، علاوه بر معرفی این بتن، به کاربردها، نحوه آماده سازی و همچنین معایب و مزایای این بتن خواهیم پرداخت.

بتن آماده چیست؟

بتن آماده یا RMC (Ready-mix concrete) یکی از بتن های بسیار پرکاربرد در صنعت ساختمان سازی و اجرای پروژه های عمرانی است. این بتن، می تواند شامل هر یک از مدل های مختلف بتن باشد که به جای تولید به شیوه دستی، در محیط کارخانه ای و با استفاده از دستگاه های پیشرفته ساخته می شود. با توجه به مواد و ترکیبات به کار رفته در تولید هر یک از انواع این بتن، میزان مقاومت آن نیز متفاوت است. 

انواع بتن آماده

تنوع بتن های آماده معمولا بالاست و با توجه به دامنه کاربرد وسیع این نوع بتن، دسته بندی های متنوعی برای انواع آن تعریف می شود. برخی از معروف ترین نمونه های بتن آماده عبارتند از:

بتن آماده استاندارد

بتن آماده استاندارد (Standard Ready-Mix Concrete) ساده‌ترین و پرکاربردترین نوع از بتن های آماده است. این بتن، در واقع همان بتن معمولی است که به جای تولید به شیوه دستی، در کارخانه تولید می شود و به دلیل انعطاف‌پذیری بالا در طراحی و اجرا، در طیف گسترده ای از پروژه های عمرانی مورد استفاده قرار می گیرد.

بتن تقویت شده با الیاف

اگر در داخل ساختار بتن آماده استاندارد، از الیاف مختلف از جنس شیشه، فولاد یا پلیمرهای ویژه استفاده شود، نوع خاصی از بتن های آماده به نام بتن های تقویت شده با الیاف تولید می شود. این بتن با هدف تقویت سازه های ساخته شده از بتن به کار گرفته می شوند. 

 بتن سیال

در درزگیری بخش های مختلف ساختمان یا تعمیر قسمت هایی مانند کابل ها یا لوله ها، از نوعی بتن آماده به نام بتن سیال (Fluid-fill Concrete) که روان تر از سایر انواع بتن های آماده است، استفاده می شود.

بتن خود متراکم

اگر در بتن آماده، میزان آب بالا باشد، نوعی از بتن به نام بتن خودتراکم (Self-consolidating Concrete) تولید می شود. در این بتن، به علت روان بودن بالا، شکل دهی و حرکت بتن بسیار آسان خواهد بود. از این نوع بتن، در برخی از ساختارهای خاص استفاده می شود.

بتن متراکم

بتن متراکم یا (Roller-compacted Concrete) غلتکی، نوعی از بتن های آماده است که با فشار و تراکم بالا تولید می شود و میزان آب بسیار پایینی دارد. این بتن، به دلیل سختی بیشتر نسبت به بتن های معمولی، معمولا در ساخت سازه های بزرگ مانند سد یا پل های مختلف استفاده می شود.

بتن معماری و تزئینی

در بخشی از سازه های عمرانی، پیاده سازی طرح های مختلف، نیازمند استفاده از نوع خاصی از بتن است که قابلیت شکل پذیری و امکان حکاکی بدون ایجاد ترک در ساختار بتن را داشته باشد. این نوع، با نام بتن معماری و تزئینی (Architectural and Decorative Concrete) شناخته می شود و در سازه های مختلفی مانند مسیرهای ورودی ساختمان، نمای بیرونی سازه ها، داخل استخرها یا محیط های دارای رطوبت و... استفاده می شود. 

کاربرد بتن آماده

با توجه به تنوع بی نظیر مدل های مختلف بتن آماده و همچنین مقاومت قابل توجه آن، امکان استفاده از این بتن در سازه های مختلف از جمله ساختمان ها، دیوارهای بتنی، ساخت کف یا سقف، ساخت تونل ها، سد سازی، ساخت پل های مختلف، ساخت مراکز حساس نظامی و... وجود دارد. انواع بتن های آماده، از عیار و مقاومت متفاوتی برخورداند و به همین دلیل، برای هر سازه از نوع خاصی از بتن های آماده استفاده می شود.

نحوه تولید بتن آماده

در ساخت انواع نمونه های بتن های آماده، از ماسه، شن، سیمان پرتلند یا سایر سیمان های مخصوص ساخت بتن، آب، سنگدانه و افزودنی های شیمیایی و معدنی استفاده می شود. اگر بخواهیم مراحل ساخت این بتن را به صورت تیتروار بیان کنیم، این مراحل به صورت زیر خواهند بود:

• تهیه ماسه، سیمان و شن مرغوب
• ترکیب سیمان و ماسه سنگ با نسبت های تعیین شده برای هر یک از انواع بتن های آماده
• انتقال مواد به نوار پلاستیکی توسط قیف
• جابجایی مواد از نوار پلاستیکی به مخزن اصلی
• اضافه کردن آب و سایر مواد مورد نیاز بتن به ترکیب سیمان و ماسه سنگ
• مخلوط کردن بتن
• انتقال بتن تولید شده به میکسرها یا کامیون برای انتقال به محل پروژه مورد نظر

مزایا و معایب بتن های آماده

پیش از استفاده از هر نوع از بتن های آماده، بهتر است با معایب و مزایای این بتن ها در شرایط مختلف آشنا شوید تا با مقایسه آنها با مزیت ها و معایب تولید بتن به روش دستی، بتوانید انتخاب بهتری داشته باشید. معایب و مزایای بکارگیری بتن آماده، در بخش های داخلی و خارجی ساختمان و سازه های مختلف، به شرح زیر است:

مزایای بتن آماده 

• افزایش سرعت پیشرفت پروژه
• دسترسی آسان به هر نوع بتن دلخواه در کمترین زمان
• مقاومت و طول عمر بالا
• کیفیت و یکنواختی بیشتر بتن
• عدم نیاز به نیروی انسانی بالا برای تولید بتن
• به صرفه بودن و هزینه کمتر تولید در مقایسه با سایر نمونه های بتن

معایب بتن آماده 

• امکان خرابی بتن در مسافت های طولانی بین کارخانه تولید کننده و محل پروژه
•  احتمال دستکاری در میزان هر یک از ترکیبات بتن و تولید یک بتن بی کیفیت (این مورد در هنگام خرید بتن آماده از کارخانه های غیر معتبر، بسیار رایج است.)
• امکان ایجاد ترک در بتن
• منقبض شدن بتن در مسیر انتقال به محل پروژه

جمع بندی

بتن آماده ، یکی از نمونه های بسیار پرکاربرد بتن است که با توجه به دسترسی بسیار آسان و همچنین مراحل تولید سریع، می تواند نقش بسزایی در سرعت پیشرفت پروژه های عمرانی و ساختمانی داشته باشد. این نوع از بتن، تنوع بسیار قابل توجهی دارد و تقریبا بسیاری از انواع بتن ها، قابلیت تولید به روش آماده و کارخانه ای را نیز دارند که این موضوع، یکی از مزیت های این نوع از بتن است. به دلیل حساسیت هایی که در نحوه تولید انواع نمونه های بتن های آماده وجود دارد، معمولا بهتر است که این بتن ها از کارخانه های معتبری خریداری شوند تا از بروز مشکل در بتن و ایجاد آسیب های غیر قابل جبران به آن جلوگیری شود.